Elektronik Ortamda Kurulan Sözleşmelerin Hukuki Geçerliliği

Şekil Bakımından E-Sözleşmelerin Geçerliliği

Türk Borçlar Kanunu m. 12 ‘ye göre; sözleşmeler için herhangi bir şekil şartı öngörülmemiştir, ancak aksi taraflarca kararlaştırılarak yapılacak sözleşme için şekil şartı öngörülebilir. Şekil şartından kasıt, sözleşmenin yazılı veya sözlü şekilde akdedilmesi; yazılı olarak akdedilmiş ise adi yazılı veya nitelikli yazılı şekilde olmasıdır. Adi yazılı ve nitelikli yazılı şekle kısaca değinecek olursak; adi yazılı şekilde hükümlerin yazılı olarak ele alınması ve imzalanması yeterlidir. Ancak resmi yazılı şekil, daha sıkı kurallara tabidir; buna göre, taraflar arasında sözleşme kurulurken noter ya da tapu gibi resmi kurumlar devreye girmektedir.

Taraflar birbirlerine söz vererek dahi bir sözleşme kurabilirler ve bu sözleşme geçerli olur. Ancak, kanun veya taraflar bir şekil şartı öngörmüş ise, diğer bir deyişle sözleşmenin yazılı olarak yapılması gerektiğini belirtmişler ise bu durumda belirlenen şekle uymamak sözleşmenin geçerliliğini etkileyecektir. Şayet bir sözleşme öngörülen şekil şartına uyulmadan yapılırsa kanunumuza göre geçersiz sayılacaktır zira kanunumuzda şekil şartı geçerlik şartı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Elektronik ortamda yapılan sözleşmeleri şekil bakımından ele almak gerekirse, bu sözleşmelerin yapıldığı ortam göz önüne alındığında pekâlâ yazılı olarak yapılabileceğini söyleyebiliriz. Ancak, elektronik ortamda kurulması düşünülen bir sözleşme, resmi şekil şartına tabii ise, yani sözleşmenin kurulması aşamasında resmi bir makamın varlığı gerekiyorsa, bu sözleşmenin elektronik ortamda kurulması mümkün olmayacaktır. Örnek vermek gerekirse, kira sözleşmesi adi yazılı şekil şartına tabii olduğundan elektronik ortamda kurulabilirken, taşınmaz satış sözleşmesi resmi yazılı şekil şartına tabii olduğundan elektronik ortamda kurulamayacaktır.

Elektronik Sözleşmelerde İmza Unsuru

Yazımızın ilk kısmında değindiğimiz gibi yazılı sözleşmelerin kurulabilmesi için temelde iki unsur vardır. Bunlardan biri hükümlerin yazı ile ele alınması, diğeri ise tarafların imzasıdır. Peki, elektronik ortamda kurulan adi yazılı bir sözleşmede imza unsuru nasıl sağlanacaktır? Sözleşme ilişkilerini düzenleyen Borçlar Kanunumuzun 15. maddesi “İmzanın, borç altına girenin el yazısıyla atılması zorunludur.” şeklinde iken Elektronik İmza Kanunu’nun güvenli elektronik imzanın hukuki sonucu ve uygulama alanı başlığını taşıyan 5. Maddesinin 1. Fıkrası hükmü; ‘‘Güvenli elektronik imza, elle atılan imza ile aynı hukuki sonucu doğurur.’’ şeklindeydi. 

Bu doğrultuda, Borçlar Kanunu’nun 15. Maddesinin devamına “Güvenli elektronik imza da, el yazısıyla atılmış imzanın bütün hukuki sonuçlarını doğurur.” hükmü eklenerek, kanunlar arasındaki çelişki giderilmiş, yeknesaklık sağlanmış oldu. Hükümlerden de anlaşılacağı üzere, güvenli elektronik imza, kendi kanununun belirlediği şartları taşıması şartıyla, elle atılan imza hükmünde olacaktır. Dolayısıyla, elektronik ortamdaki yazılı sözleşmelerde de imza unsuru sağlanmış olacaktır.

İmza unsuru güvenli elektronik imza ile sağlanıyor olsa da, resmi yazılı şekil gerektiren sözleşmeler belirttiğimiz gibi yine de elektronik ortamda yapılamayacaktır. Zira resmi bir makamın katılımını gerektirmektedir. Elektronik ortamda resmi yazılı şekilde sözleşme kurabilmenin tek bir yolu vardır: kanun koyucunun açıkça belirtmesi. Kanunumuzda açıkça resmi yazılı bir sözleşmenin elektronik yolla kurulacağı belirtilirse, bu durumda bu sözleşmeler de elektronik ortamda pekâlâ kurulabilecektir. Ancak, şuan ki mevzuatımızda konuya ilişkin bir düzenleme bulunmamakla beraber; uluslararası mevzuatta da ülkelerin bu tip bir hüküm kurmaktan kaçındığını görüyoruz.

Sonuç olarak, elektronik ortamda kurulan sözleşmeler hukukumuzda yazılı şekil şartını sağlayarak geçerli kabul edilmekle beraber; resmi yazılı şekle tabi sözleşmeler, mevzuatımızda konuya ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmadığından, elektronik ortamda kurulamamaktadır.