Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi (İYS) Kayıt Sürelerinin Ertelenmesi

04.01.2020 tarihli ve 30998 sayılı Resmî Gazete’de Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik[1] (“Yönetmelik”) yayınlanmış olup, Yönetmelik uyarınca ticari elektronik ileti gönderen gerçek ve tüzel kişilere Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi (“İYS”)’ne kayıt yükümlülüğü getirilmiştir. Yönetmelik’in geçici 2. maddesinde; Yönetmelik kapsamında alınan onayların 01.06.2020 tarihine kadar hizmet sağlayıcılar tarafından İYS’ye aktarılması düzenlenmiştir.

23.05.2020 tarihinde, Ticaret Bakanlığının internet sitesinde bir duyuru[2] yayınlamış ve 31.05.2020 son tarihli olan hizmet sağlayıcıların İYS’ye onay yükleme tarihinin 31 Ağustos 2020 tarihine kadar ertelendiği duyurulmuştur.

Yukarıda adı geçen Yönetmelik uyarınca, İYS kavramı ve bu kapsamda ertelenen sürelere ilişkin ayrıntılı bilgi vermek amacıyla işbu çalışmamız düzenlenmiştir.

Ticari Elektronik İleti Nedir? 

Hukukumuzda ticari elektronik ileti, ilk kez 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun[3] (“Kanun”)’da düzenlenmiştir. 15 Temmuz 2015 tarihli ve 29417 sayılı Resmi Gazete’de ise, Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik[4] (“E-İleti Yönetmeliği”) yayınlanmış olup, bu yönetmelik ile elektronik iletişim araçlarıyla yapılan ticari iletişime dair bilgi verme yükümlülüklerine ve ticari elektronik iletilerde uyulması gereken hususlara ilişkin usul ve esasları düzenlemek amaçlanmıştır.

E-İleti Yönetmeliği’nde, ticari elektronik ileti şu şekilde tanımlanmıştır; “telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletilerdir”. Bu kapsamda, ticari elektronik iletilerden bahsedebilmek için ileti gönderiminin elektronik ortamda gerçekleştirilmesi ve ticari amaçlarla gönderilmesi gerekmektedir.

İleti Yönetim Sistemi (İYS) Nedir?  

E-İleti Yönetmeliği’nde değişiklik yapan Yönetmelik ile “Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi (İYS)” kavramı düzenlenmiştir. Yönetmelik’te İYS’nin, Ticaret Bakanlığı tarafından ticari elektronik ileti yönetim sistemini kurmakla yetkilendirilen bir kuruluş tarafından kurulacağı hükme bağlanmıştır. Bu durumda, ticari ileti alma onayının alınabilmesi, reddetme hakkının kullanılabilmesi, ticari elektronik ileti şikâyetlerinin alınabilmesi, raporlanabilmesi ve şikâyetlerin yürütülebilmesi süreçleri artık İYS üzerinden gerçekleştirilecektir.

Yönetmelik’te İYS; “Ticari elektronik ileti onayı alınmasına, reddetme hakkının kullanılmasına ve şikâyet süreçlerinin yönetilmesine imkân tanıyan sistem” olarak tanımlanmaktadır. Bu durumda, Kanun ve Yönetmelik kapsamında; hizmet sağlayıcılar tarafından alıcılara gönderilecek ticari iletilerin, Yönetmelik ile belirlenen istisnalar dışında alıcının onayı olmadan gönderilemeyeceği, izin dâhilinde gönderilen iletilerde ise alıcılara ret imkânı sağlanması gerektiği düzenlenmiştir.

İleti Yönetim Sisteminin Amacı Nedir?

Kanun’da ve Yönetmelik’te de tanımlandığı üzere, ticari iletiler için alınacak iletişim onaylarında, onay fiziksel ortamda alınmış ise alıcının imzası gerekmektedir. Ancak pratikte bu belgelerin saklanması, arşivlenmesi, belgelerin güvenliğinin ve gizliliğinin sağlanması, gerektiğinde arşivden çıkarılması oldukça zor bir süreçtir. Bu bilgilerin elektronik ortamda alındığı durumlarda ise, onayın alındığına dair bilgilendirmenin alıcının elektronik iletişim adresine aynı gün içinde iletilmesi gerektiği belirtilmiştir. Nitekim, elektronik ortamda alınan onaylarda da onayın izin sahibi kişiden alındığına ilişkin elektronik kayıtların tutulması ve bu kayıtların güvenli bir şekilde muhafaza edilmesi gerekmektedir.

İzin alınan kişiler, kendilerinden ticari elektronik ileti izni alındıktan sonra hangi firmalara izin verdiklerini takip edememekte, ticari elektronik ileti izinlerini kaldırmak için kendilerine ticari elektronik iletiyle bildirilen ret imkânını her hizmet sağlayıcı için ayrı ayrı kullanmak mecburiyetinde kalmaktadırlar.

Uygulamada yaşanan bu gibi problemlerin önlenebilmesi amacı ile Kanun ve Yönetmelik’te birtakım düzenlemeler yapılması ihtiyacı doğmuştur. Bu kapsamda, Ticaret Bakanlığı tarafından ulusal bir ticari elektronik ileti yönetim sisteminin kurulmasına karar verilmiş ve bu sistemin kurulmasında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği görevlendirilmiştir. İYS, hizmet sağlayıcıların arama, mesaj ve e-posta gibi farklı tipte ileti izinlerini saklayıp yönetebilecekleri, alıcıların verdikleri izinleri görüntüleyip kaldırabilecekleri, izinsiz gönderimleri şikâyet edebilecekleri, kamunun ise ileti şikâyetlerini ve şikâyete konu iznin durumunu görüntüleyebilecekleri, web sitesi, kısa mesaj numarası ve çağrı merkezi üzerinden hizmet verecek, tüm izinleri zaman damgasıyla kayıt altına alıp güvenli biçimde saklayacak ulusal bir veri tabanı sistemidir.

İleti Yönetim Sistemi Sürelerinin Ertelenmesi 

İlgili Yönetmelik uyarınca, ticari elektronik ileti gönderen gerçek ve tüzel kişilere İYS’ye kayıt yükümlülüğü getirilmiştir. Yönetmelik’in geçici 2. maddesinde; yönetmelik kapsamında alınan onayların 01.06.2020 tarihine kadar hizmet sağlayıcılar tarafından İYS’ye aktarılması ve alıcıların, İYS’ye kaydedilen onayları 01.09.2020 tarihine kadar kontrol etmesi gerektiği, bu sürenin bitiminden sonra gönderilen ticari elektronik iletilerin onaylı olarak kabul edileceği düzenlenmiştir.

Bununla beraber 23.05.2020 tarihinde, Ticaret Bakanlığı’nın internet sitesinde bir duyuru yayınlamış ve birçok ülkenin olduğu gibi ülkemizin de Covid-19 salgınından olumsuz etkilenmesi ve iş süreçlerinde önemli aksamaların meydana gelmesi nedeniyle, farklı sektörlerde bulunan şirketlerden ve sivil toplum kuruluşlarından İYS’ye ilişkin tarihlerin ertelenmesi taleplerinin Ticaret Bakanlığı’na iletildiği belirtilmiştir.

Nitekim bu taleplerin Ticaret Bakanlığı tarafından değerlendirilmesi akabinde, işletmeleri mağdur etmemek amacıyla; 31 Mayıs 2020 son tarihli olan hizmet sağlayıcıların İYS’ye onay yükleme tarihi 31 Ağustos 2020 tarihine ertelendiği duyurulmuştur.

Mevcut veri tabanlarının İYS’ye aktarılması noktasında ise; hizmet sağlayıcılar, kendilerine verilen ileti onaylarını Eylül ayına kadar İYS’ye aktaracaklardır. Onaylar Aralık ayına kadar vatandaşlar tarafından kontrol edilecek; ret hakkının kullanılmaması halinde ise İYS’ye aktarılan veriler onaylı sayılacaklardır. 

Kaynakça:

1-    https://iys.org.tr/

2-    https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/01/20200104-2.htm

3-    https://www.eticaret.gov.tr/duyurular/10012/detay

4-    https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6563.pdf

5-    https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/07/20150715-4.htm