Dijital Bankaların Faaliyet Esasları İle Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik Taslağı
Ağustos 2021, ERDEMİR&ÖZMEN AVUKATLIK ORTAKLIĞIDijital Bankaların Faaliyet Esasları İle Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik Taslağı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (“BDDK”) tarafından dijital bankacılığa ilişkin “Dijital Bankaların Faaliyet Esasları İle Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik Taslağı (“Yönetmelik Taslağı”)” BDDK’nın resmi internet sitesinde yayınlanmıştır.
Yönetmelik Taslağı’nın amacı; bankacılık sektöründe finansal inovasyonu teşvik etmek, finansal kapsayıcılığı artırmak ve bankacılık hizmetlerine erişimi kolaylaştırmak üzere, sadece dijital kanallar üzerinden hizmet veren şubesiz bankaların faaliyet esaslarının ve bankacılık hizmetlerinin talep eden işletme ve yenilikçi girişimlere bir servis modeli olarak sunulabilme şartlarının belirlenmesidir.
İşbu bilgi notunda, Yönetmelik Taslağı ile dijital bankacılığa ve servis modeli bankacılığına ilişkin getirilmesi hedeflenen yeniliklere dair genel çerçevede bilgi verilecektir.
A- Dijital Banka ve Servis Modeli Bankacılığı Tanımı
Yönetmelik Taslağı’nda dijital banka; bankacılık hizmetlerini fiziksel şubeler yerine esas olarak elektronik bankacılık hizmetleri dağıtım kanalları aracılığıyla sunan kredi kuruluşunu ifade etmektedir.
Servis modeli bankacılığı (BaaS) ise; arayüz geliştiricilerin servis bankalarının sistemleriyle doğrudan API'lar ve açık bankacılık servisleri aracılığıyla bağlantı kurarak müşterileri adına servis bankası üzerinden bankacılık işlemlerinin gerçekleştirilmesini sağladığı ve böylelikle arayüz geliştiricilerin servis bankalarının sahip olduğu bankacılık altyapısını kullanarak piyasaya yeni ürün ve hizmetler sunabildiği ve servis bankalarından alınan bu hizmetler karşılığında arayüz geliştiriciler tarafından servis bankalarına taraflar arasında anlaşılan bir ücretin ödendiği bankacılık hizmet modelini ifade etmektedir.
B- Dijital Bankaların Faaliyet Esasları
1- Genel esaslar ve faaliyet kısıtları
Dijital bankalar, işbu Yönetmelik’te aksi belirtilmediği sürece, Kanun ve ilgili alt düzenlemeler çerçevesinde kredi kuruluşlarının uymakla yükümlü olduğu tüm mevzuat hükümlerine tabilerdir.
Bununla beraber, dijital bankaların müşterileri yalnızca finansal tüketicilerden ve KOBİ’lerden oluşabilecektir. Bu kapsamda dijital bankalar, KOBİ boyutunu aşan ticari bankacılık faaliyet kollarında faaliyet gösteremeyecektir.
Dijital bankalar ana merkez ile ana merkezin bağlı hizmet birimleri dışında teşkilatlanmaya gidemeyecek ve fiziksel şube açamayacaktır. Müşteri şikâyetlerini ele almak amacıyla oluşturulacak birimler, bu amaç dışında bir şube gibi kullanılmadığı müddetçe, bu hükme aykırılık teşkil etmeyecektir.
Dijital bankaların, finansal tüketici niteliğindeki belirli bir müşterisine kullandırabileceği teminatsız nakdi kredilerin toplamı ilgili müşterinin aylık ortalama net gelirinin dört katını ve müşterinin aylık ortalama net gelirinin tespit edilememesi halinde bu tür müşteriler için kullandırılabilecek teminatsız nakdi kredilerin toplamı on bin Türk Lirasını aşamayacaktır.
2- Fiziksel erişim noktaları
Yönetmelik Taslağı uyarınca; Dijital bankaların, müşteri şikayetlerini ele almak üzere en az bir fiziksel ofis kurması zorunludur. Dijital bankalar kendi kuracakları ATM ağları ya da diğer mevcut ATM ağları üzerinden müşterilerine hizmet sunabilecektir.
Buna ek olarak dijital bankalar, 23.02.2006 tarihli ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu ile 6493 sayılı Kanun uyarınca ihraç edecekleri ödeme araçlarını kabul etmek üzere, kendileriyle anlaşma yapan işyerleri vasıtasıyla, müşterilerine nakit çekim ya da hesaba para yatırma hizmeti verebilecektir.
3- Asgari kuruluş sermayesi
Dijital bankaların kuruluşu için gerekli olan asgari sermaye tutarı, nakden ve her türlü muvazaadan ari olarak ödenmiş olmak üzere, bir milyar Türk Lirasıdır. Kurul bu tutarı artırmaya yetkilidir.
4- Müşterilerin korunması
Müşterilerin hesabı üzerinden kendi bilgilerinin dışında işlem gerçekleştirildiğinin iddia edilmesi durumunda, söz konusu işlemlerin müşteri tarafından yapıldığını veya müşterinin kusurlu olduğunu ispat etme yükümlülüğü bankaya aittir.
C- Servis Modeli Bankacılığı Esasları
Dijital bankalar, KOBİ boyutunu aşan arayüz geliştiricilere servis bankası olarak servis modeli bankacılığı hizmeti sunabilecektir.
Bu kapsamda; servis bankası yalnızca yurt içinde yerleşik arayüz geliştiricilere servis modeli bankacılığı hizmeti verebilecek ve söz konusu hizmetleri verdiği arayüz geliştiriciler, gereken izinleri almaksızın ticaret unvanlarında, her türlü belge, ilân ve reklamlarında veya kamuoyuna yaptıkları açıklamalarda banka ya da ödeme kuruluşu ve elektronik para kuruluşu gibi ödeme hizmeti sağlayıcısı adlarını ya da banka/ödeme hizmeti sağlayıcısı gibi faaliyet gösterdiklerini ya da banka/ödeme hizmeti sağlayıcısı gibi mevduat, katılım fonu ya da fon topladıkları izlenimini uyandıracak söz ve deyimleri kullanamayacaktır.
Servis bankasının arayüz geliştiricinin müşterisine bankacılık hizmetleri sunabilmesi için söz konusu müşteri ile servis bankası arasında bankacılık hizmetleri sözleşme ilişkisinin kurulması gerekmektedir.
Müşterilerin hesabı üzerinden kendi bilgilerinin dışında işlem gerçekleştirildiğinin iddia edilmesi durumunda, söz konusu işlemlerin müşteri tarafından yapıldığını veya müşterinin kusurlu olduğunu ispat etme yükümlülüğü servis bankasına aittir.
Servis bankası, hizmet verdiği tüm arayüz geliştiricilerin listesi ve hangi bankacılık hizmetlerini kullandırdığını gösterecek şekilde, verdiği hizmetlerin kapsamı hakkında internet sitesi üzerinden bilgi vermekle ve arayüz geliştiriciler ile imzaladığı her hizmet sözleşmesinin bir örneğini imza tarihini müteakip bir hafta içinde Kuruma göndermekle yükümlüdür.
Sonuç
Yönetmelik Taslağı’nın hayata geçirilmesi ve bu tür uygulamaların gerek ülkemiz gerekse küresel çapta her geçen gün yaygınlaşması halinde; artık fiziki şubelere gereksinim kalmayacak ve uzaktan müşteri kabulü uygulaması yaygınlaşacaktır. Nitekim bu düzenlemeyle birlikte, bankalar ile banka müşterileri arasında gerçekleşecek işlemlere ilişkin uzaktan kimlik tespitinin de yapılabiliyor olması, dijital ortamlarda çalışacak olan şubesiz bankacılık yapısının önünü daha da fazla açacaktır. Zira Yönetmelik Taslağı’nda ele alınan düzenlemelerin, bankacılık sözleşmelerinin dijital ortamlarda imzalanması için yapılan düzenlemelerin de tamamlayıcısı haline geleceği açıktır. Yine Yönetmelik Taslağı’nda anılan servis bankacılığının ise, hem bankacılık hem de fintech alanlarında yeni iş modelleri yaratacağı aşikârdır.
Kaynakça
