Kamu İhaleleri ve Corona Virüsü (Covid-19) Salgını Kapsamında Yapılan Yasal Düzenlemeler

Ülkemizde ve dünya çapında büyük bir salgına yol açan corona virüsü (Covid-19) sebebiyle birçok ekonomik ve sosyal faaliyet durmuş veya önemli ölçüde azaltılmıştır.

Sözleşmelerle belirlenen birçok yükümlülük de mevcut durumdan etkilenmiştir. Bu nedenle salgın öncesinde akdedilen sözleşmelerle verilen taahhütlerin yerine getirilememesi riski doğmuştur.

Salgından dolayı kısmen veya tamamen imkânsızlaşan edimlerin olması nedeniyle, kamu ihaleleri ile verilen taahhütler bakımından yeni bir yasal düzenleme yapılmıştır. Bu minvalde kamu ihaleleri için bu süreçte nasıl bir yol izlenebileceği hususunu değerlendirme gerekliliği hâsıl olmuştur.

A. KAMU İHALELERİ

Kamu ihalesi, devlet kurumlarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na uygun usul ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemlerdir. Kamu kurumları ihtiyaç duydukları mal, hizmet ve yapım işlerini ihaleler yoluyla temin etmektedirler.

Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif verecek tedarikçi, hizmet sunucusu veya yapım müteahhitlerden; ihaleye konu işi yapabileceğine dair çeşitli belge, bilgi, numune vb. istenerek işin yükleniciler tarafından yapılabileceğine dair kamu kurumu nezdinde güçlü bir kanı oluşması gerekmektedir. İhalelere ilişkin tüm doküman ve belgeler, ihaleyi gerçekleştiren kamu kurumuna sunulmaktadır. İhale başvurusunun kabulü ve teklif aşamalarından sonra ihale yetkilisi kamu kurumu ihaleyi alan yüklenicinin kim olacağına karar vermektedir. İhaleyi yüklenen kişiler, söz konusu işi devralarak ihale kapsamında taraflar arasında yapılan sözleşmeye uygun şekilde vermiş olduğu taahhütleri gerçekleştirir.

Ancak bilindiği üzere, mevcut olağanüstü durum sebebiyle sözleşme konusu faaliyetlerini geçici veya sürekli şekilde kısmen veya tamamen gerçekleştiremeyecek durumda olan yükleniciler, taahhütlerini yerine getirememekte veya yerine getirememe olasılığıyla karşı karşıya kalmaktadır. Bu nedenle yasal bir düzenleme yapılarak, yüklenicilerin salgın durumu gerekçesiyle ilgili kamu kurumuna başvurabileceği; böylelikle sözleşme konusu edimlerin ertelenebileceği veya sözleşmelerin feshedilebileceği düzenlenmiştir.

B. CORONA VİRÜSÜ SALGINI SEBEBİYLE YAPILAN YASAL DÜZENLEMELER

02.04.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2020/5 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi “COVID-19 Salgınının Kamu İhale Sözleşmelerine Etkisi”ne göre[1]; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu çerçevesinde yapılan kamu ihaleleriyle ilgili ifa imkânsızlığı açısından sözleşmelerin süresinin uzatılması veya feshedilmesi öngörülmüştür.

İstisnalar dâhil olmak üzere 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda belirtilen ve bu Kanun’dan istisna edilen düzenlemeler kapsamında gerçekleştirilen ihaleler sonucunda imzalanan sözleşmeler anılan Genelge kapsamındadır.

Bu düzenlemeye göre yükleniciler, COVID-19 salgını nedeniyle bu tür sözleşmelere konu işin yerine getirilmesinin geçici veya sürekli olarak, kısmen veya tamamen imkânsız hale geldiğine ilişkin başvurularda bulunabilir. Bu başvuru, imkânsızlık halinin yüklenici tarafından belgelendirilmesi suretiyle sözleşmenin tarafı olan idareye yapılacaktır.

İdareler, bu başvuruları ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde inceleyecek ve karar almadan önce Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın da bu konudaki görüşünü alacaktır.

İdarelerin değerlendirmesi neticesinde sözleşmenin feshine karar verilebilmesi için, mevcut durumun; yüklenicinin kusuru sebebiyle meydana gelmemiş olması, yüklenicinin sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmesine engel nitelikte olması ve yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemesi şartlarının birlikte gerçekleştiğinin tespit edilmesi gereklidir.

Sonuç olarak, yüklenicilerin corona virüsü salgını sebebiyle imkânsızlık halini gösteren delilleriyle birlikte sözleşmeye taraf idareye başvurabileceği; böylelikle idare tarafından kamu ihaleleri kapsamında yapılan sözleşmelerin süresinin uzatılmasına veya feshedilmesine karar verebileceği düzenlenmiştir. Salgın halinden etkilenen yüklenicilere ve sözleşme ile mal, hizmet veya yapım işleri talebinde bulunan idarelere bu dönemde mağdur olmamaları açısından yapılan bu düzenleme, oldukça önem taşımaktadır.

Kaynakça:

[1] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/04/20200402-21.pdf