Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ Hakkında Açıklamalar

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 85 sayılı ve 12.09.2018 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 13.09.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından konuya ilişkin Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No: 2018-32/51)” (kısaca “Tebliğ” olarak anılacaktır), 06.10.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

“Tebliğ” kapsamında; Türkiye’de yerleşik kişilerin, kendi aralarında akdedecekleri, gayrimenkul satış, kiralama sözleşmeleri ile iş ve hizmet sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramayacağı hüküm altına alınmıştır.

Anılan Tebliğ’de, Türk Lirası cinsinde yapılması zorunlu olan sözleşmeler ve istisna kapsamında yer alanlar, 25 madde halinde düzenlenmiştir.

Tebliğ Kapsamındaki Sözleşmeler

1- Konusu, serbest bölgeler dâhil yurt içinde yer alan gayrimenkuller ile ilgili satış sözleşmeleri

Tebliğ, yurt içinde yer alan gayrimenkuller için imzalanmış satış sözleşmelerini kapsamakta olup, bu sözleşme bedellerinde Tebliğ hükümleri doğrultusunda revize yapılması gerekmektedir.

2- Konusu, serbest bölgeler dâhil yurt içinde yer alan gayrimenkuller için imzalanan konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul kiralama sözleşmeleri

Tebliğ, yurt içinde yer alan gayrimenkuller için imzalanmış kiralama sözleşmelerini kapsamakta olup, bu sözleşme bedellerinde Tebliğ hükümleri doğrultusunda revize yapılması gerekmektedir.

3- Yurt dışında ifa edilecekler hariç olmak üzere iş sözleşmeleri

İstisnalar dışında (Yabancı uyruklu personeller ile yabancı menşeli şirketlerin Türkiye’de bulunan şube, temsilcilik, ofis ve irtibat bürosu statüsündeki yapılanmaları ile %yüzde 50’den fazlası yabancı sermayeye ait şirketler, serbest bölgede bulunan şirketlerde istihdam edilen personeller ve Türkiye’de yerleşik Türk vatandaşı olan kişilerin yurt dışında ifa edeceği işler için imzaladığı sözleşmeler) kalan personeller ile imzalanmış iş sözleşmelerinde, belirlenen bedellerin Tebliğ hükümleri doğrultusunda revize yapılması gerekmektedir.

4- Aşağıda yer alan istisnalar hariç olmak üzere; danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dâhil hizmet sözleşmeleri

İşbu bilgilendirme yazımızın Tebliğ kapsamında olmayan sözleşmeleri açıkladığımız kısmının 1,2,3,4. maddelerinde açıkladığımız sözleşme tipleri istisna olarak belirlenmiştir.

Bilgi notunun Tebliğ kapsamında olmayan sözleşmeleri, açıkladığımız kısmının 1,2,3,4. maddelerinde açıkladığımız sözleşme tipleri hariç danışmanlık, aracılık ve taşıma dâhil tüm hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesi mümkün değildir. Bu kapsama giren sözleşmelerin, Tebliğ hükümleri doğrultusunda revize yapılması gerekmektedir.

5- Türk Uluslararası Gemi Sicil Kanunu’ndaki maddeler istisna olmak üzere eser sözleşmeleri

6- 13.09.2018 tarihinden sonra imzalanmış olmak kaydı ile iş makineleri dâhil taşıt satış ve kiralama sözleşmeleri

13.09.2018 tarihinden sonra imzalanmış olan iş makineleri de dâhil taşıt kiralama ve satış sözleşmelerinde belirlenen bedellerin, Tebliğ hükümleri doğrultusunda revize edilmesi gerekmektedir.

8- Kamu Kurum ve Kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetleri’ni Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama sözleşmeleri

Tebliğ, Kamu Kurum ve Kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve kiralamasını konu edinen sözleşmelerini de kapsamakta olup, bu sözleşme bedellerinde Tebliğ hükümleri doğrultusunda revize yapılması gerekmektedir.

Tebliğ kapsamındaki sözleşmeler çerçevesinde düzenlenecek kıymetli evrakların da döviz olarak belirlenmesi mümkün değildir.

Uluslararası piyasalarda fiyatı, döviz cinsinden belirlenen kıymetli madenlere, emtiaya endekslenen ve dolaylı olarak dövize endekslenen sözleşmeler, dövize endeksli sözleşme olarak değerlendirilecektir.

Bu çerçevede altın vb. kıymetli madenlerin sözleşme bedelinde esas alındığı gayrimenkul kiralama ve satış sözleşmeleri ile istisnalar dışında kalan danışmanlık, aracılık, taşıma dâhil hizmet sözleşmeleri, istisnalar hariç iş sözleşmeleri de Tebliğ kapsamında kabul edilecek olup, bu sözleşme bedellerinde Tebliğ hükümleri doğrultusunda revize yapılması gerekmektedir.

Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışındaki şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, yüzde 50 ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketlerle doğrudan ya da dolaylı sahipliklerinde bulunan şirketler, Türkiye'de yerleşik sayılacaktır.

Bu düzenleme ile Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışındaki şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, yüzde 50 ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketlerin de Tebliğ hükümlerine uyması gerekecektir.

Tebliğ Kapsamında Olmayan Sözleşmeler

1- Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişilerin taraf oldukları iş ve hizmet sözleşmeleri

Türk ve/veya yabancı sermayeli şirketlerde istihdam edilen yabancı uyruklu personeller ile sözleşme bedelinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlendiği sözleşmeler imzalanması mümkündür. Expat olarak adlandırılan personeller ile imzalanmış sözleşmelerde bir değişiklik yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

Yine Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişiler ile imzalanmış hizmet sözleşmeleri, Tebliğ kapsamında olmayıp bu yönde imzalanmış sözleşmelerde herhangi bir değişiklik yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

2- İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimlerle döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri

İhracat ve transit ticareti konu edinen sözleşmelerde, sözleşme bedelinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesi mümkündür.

3- Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışında gerçekleştireceği faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri

4- Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri, Türkiye’de başlayıp yurt dışında sonlanan ve yurt dışında başlayıp Türkiye’de sonlanan elektronik haberleşme ile ilgili hizmet sözleşmeleri

5- 16.12.1999 tarihli ve 4490 sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicil Kanunu ile 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’da tanımlanan gemilerin inşası, tamiri ve bakımı için akdedilen eser sözleşmeleri, aynı kanunlar kapsamında gemilere ilişkin finansal kiralama (leasing) sözleşmeleri

6- Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’ın 17 ve 17/A maddeleri kapsamında yapılacak finansal kiralama (leasing) sözleşmeleri

Finansal kiralama sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesi mümkündür.

7- Türkiye’de yerleşik kişilerin, kendi aralarında akdedecekleri menkul satış ve kiralama sözleşmeleri (İş makineleri dâhil, taşıt satışı hariç)

İş makinesi ve taşıt satış ve kiralaması hariç taşınabilir eşyaların satış ve kiralamasını düzenleyen sözleşmelerde, sözleşme bedelinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesi mümkündür.

8- Türkiye'de yerleşik kişilerin, kendi aralarında akdedecekleri bilişim teknolojileri kapsamında yurt dışında üretilen yazılımlara ilişkin satış sözleşmeleri ile donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmeleri

Bilişim teknolojileri kapsamında yurt dışında üretilen yazılımların satışını konu edinen sözleşmeler ile donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmelerinde sözleşme bedelinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesi mümkündür.

9- Kamu Kurum ve Kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmeler

Kamu Kurum ve Kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesi mümkündür.

10- Kamu Kurum ve Kuruluşları’nın taraf olduğu döviz cinsinden veya dövize endeksli ihaleler, sözleşmeler ve milletlerarası antlaşmaların ifası kapsamında olmak kaydıyla, yüklenicilerin üçüncü taraflarla akdedeceği gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri dışında kalan sözleşmeler

Kamu Kurum ve Kuruluşları’ndan ihale yöntemi ile iş alan şirketlerin, ihale bedellerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlendiği yürürlükteki sözleşmelerinde, herhangi bir değişiklik yapılmasına gerek bulunmamaktadır. Bu neviden sözleşmelerin imzalanmasında hukuken bir sakınca bulunmamaktadır.

11- Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın “Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun” kapsamında gerçekleştirdiği işlemler ile ilgili olarak bankaların taraf olduğu sözleşmeler

12- Sermaye Piyasası Kanunu ile bu kanuna dayalı yapılan düzenlemeler çerçevesinde sermaye piyasası araçlarının (Yabancı sermaye piyasası araçları ve depo sertifikaları ile yabancı yatırım fonu payları da dâhil olmak üzere) döviz cinsinden oluşturulması, ihracı, alım satımı ve yapılan işlemlere ilişkin yükümlülükler

13- Yurt dışında yerleşik kişilerin, Türkiye'de bulunan şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde 50 ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketlerle serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmeleri

Yabancı menşeli şirketlerin, Türkiye’de bulunan şube, temsilcilik, ofis ve irtibat bürosu statüsündeki yapılanmaları ile yüzde 50’den fazlası yabancı sermayeye ait olan şirketler ve serbest bölgede bulunan şirketlerin 3. kişiler ile imzalayacağı iş ve hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedelini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlemesi mümkündür.

14- Türkiye'de yerleşik yolcu, yük veya posta taşıma faaliyetinde bulunan ticari hava yolu işletmeleri, hava taşıma araçlarına, motorlarına ve bunların aksam ve parçalarına yönelik teknik bakım hizmeti veren şirketler, Sivil Havacılık Mevzuatı kapsamında havalimanlarında yer hizmetleri yapmak üzere çalışma ruhsatı alan veya yetkilendirilen kamu ya da özel hukuk tüzel kişiliği statüsündeki kuruluşlarla söz konusu kuruluşların kurdukları işletme ve şirketlerle doğrudan veya dolaylı olarak sermayelerinde en az yüzde 50 hisseye sahip olduğu ortaklıkların Türkiye'de yerleşik kişilerle yaptığı gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri haricindeki sözleşmeleri

15- 13.09.2018 tarihinden önce akdedilen iş makineleri dâhil taşıt kiralama sözleşmeleri

Taşıt kiralama sözleşmeleri, Tebliğ kapsamına alınmakla birlikte Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’ın geçici 8. maddesinin yürürlüğe girdiği 13.09.2018 tarihinden önce imzalanmış olanlar, Tebliğ kapsamı dışında tutulmuştur.

Tebliğ Kapsamında Olan Sözleşmelerde İzlenmesi Gereken Yol

Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri, döviz cinsinden ve dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerin Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın geçici 8. maddesi kapsamında Türk Parası olarak taraflarca yeniden belirlenmesi gerekmektedir.

Mutabakata varılamaması halinde ise akdedilen sözleşmelerdeki döviz ve dövize endeksli bedel, 2 Ocak 2018 tarihindeki Merkez Bankası efektif satış kuru esas alınmak sureti ile Türk Lirası’na çevrilmek ve 02.01.2018 tarihinden, bedellerin taraflarca yeniden belirlendiği tarihe kadar TÜFE (TUİK tarafından her ay belirlenen) aylık değişim oranları uyarınca arttırılması sureti ile belirlenecektir.

02.01.2018 tarihli Merkez Bankası efektif satış kurları ile TUİK tarafından belirlenen TÜFE oranları, bilgilendirme yazımız ekinde yer almaktadır.

Kira Sözleşmelerinde İzlenmesi Gereken Yol

13.09.2018 tarihinden önce akdedilen konut ve çatılı iş yeri kira sözleşmelerinde döviz olarak belirlenen bedeller, yukarıda belirtilen esaslar uyarınca 2 yıl için Türk Lirası olarak belirlenmelidir.

1.yıl için sözleşme bedelinin Türk Lirası olarak belirlenmesinde mutabakata varılmaz ise bedel; belirleme tarihinden belirlemenin yapıldığı kira yılının sonuna kadar, TUİK tarafından her ay belirlenen TÜFE aylık değişim oranları esas alınarak arttırılmak sureti ile belirlenir.

2. yıl için mutabakata varılmaz ise önceki kira yılından geçerli olan kira bedelinin, TUİK tarafından her ay belirlenen TÜFE aylık değişim oranları uyarınca artış gerçekleştirilir ve bu tutar 2. yıl kira döneminin sonuna kadar geçerli olur.

Bu hükümler, Hazine ve Maliye Bakanı tarafından yürütülecek olup, yukarıdaki maddeler bedeli döviz ve dövize endeksli olarak kararlaştırılması yasak olan sözleşmeler için tahsili gerçekleşmiş veya gecikmiş alacaklar için uygulanmayacaktır.

Damga Vergisi

Tebliğ’de damga vergisi ödemesine ilişkin herhangi bir ayrık düzenleme yer almamaktadır. Bu haliyle Tebliğ hükümlerince yeni yapılacak sözleşmeler Vergi Kanunları uyarınca Damga Vergisi’ne tabidir.

Kararın yürürlük tarihi 06.10.2018 olup, hükümlerinin yürütülmesi Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından sağlanacağından, konu ile ilgili yapılacak açıklamalar ve çalışmalar takip edilmekte olup, güncel değişiklikler olduğu takdirde tarafınıza gönderilecek bilgilendirme metinleri bu yönde revize edilecektir.

Saygılarımızla

ERDEMİR&ÖZMEN HUKUK BÜROSU